Nhằm tận dụng nguồn chất thải chăn nuôi, phế phụ phẩm nông nghiệp gây lãng phí và ô nhiễm môi trường tại xã Bằng Lãng, huyện Chợ Đồn. Chi cục Trồng trọt, Bảo vệ thực vật và Quản lý chất lượng phối hợp với UBND xã Bằng Lãng, huyện Chợ Đồn xây dựng Mô hình “Tăng cường bảo vệ môi trường và an toàn thực phẩm” tại thôn Nà Khắt, Tổng Mụ với 60 hộ tham gia.

Nếu như trước đây các hộ dân chủ yếu sử dụng phân vô cơ (phân hóa học) nhanh, tiện lợi, không mất thời gian có hiệu quả nhanh chóng, tuy nhiên, việc lạm dụng phân hóa học dẫn đến mất cân bằng tự nhiên trong môi trường đất, làm cho đất bị chua, bạc màu khiến nguồn đất dần mất đi độ tơi xốp, màu mỡ ảnh hưởng đến cây trồng làm cho cây sẽ còi cọc, nông sản kém chất lượng hoặc sản lượng rất kém.

Các hộ tham gia mô hình tự ủ phân tại hộ gia đình bằng chế phẩm vi sinh do Chi cục hỗ trợ với 02 gói/hộ tham gia mô hình. Người dân có thể tận dụng tất cả các xác bã như lá, cỏ, trấu, mùn cưa, rơm dạ, phân trâu, bò, dê, lợn… để ủ thành phân có giá trị dinh dưỡng cao. Cụ thể Quy trình ủ phân vi sinh từ chế phẩm men sinh học tại xã Bằng lãng như sau:

         Bước 1: Chuẩn bị nguyên liệu: Rơm rạ, trấu, mùn cưa, thân cây xanh, phân gia súc, gia cầm, chế phẩm vi sinh Trichodema, nguyên liệu có kích thước lớn hơn 20 cm thì cần chặt ngắn khoảng 1 gang tay. Lưu ý Đối với rơm rạ tươi cần ủ từ 25- 30 ngày trước khi đưa vào phối trộn hoặc tưới đẫm nước và dẫm chặt để phá vỡ cấu trúc của cọng rơm. Đối với rơm rạ khô nên tưới ẩm trước khi ủ ít nhất 12 giờ.

Xử lý rơm rạ, thân cây trước khi ủ

Bước 2: Chọn nơi ủ: Chọn ủ ở những nơi thuận tiện cho việc sử dụng phân sau này. Nơi ủ nên có nền đất nện hoặc xi măng, nơi ủ phải khô ráo, hoặc lót nền đất bằng bạt nilong.

Bước 3: Chuẩn bị dụng cụ: như bạt, bao tải,  bao nilong, che đậy và các loại lá để làm mái chắn ánh nắng, giữ nhiệt trong khi ủ.

         Bước 4: Trộn chế phẩm với nguyên liệu ủ: Hòa tan chế phẩm vào 200 lít nước sau đó chia đều thành 5 phần và một lượng phân rắc cũng chia thành 5 phần, sau đó cho một phần chế phẩm vào bình ô zoa nước, khuấy đều, tiến hành rải một phần phân rắc mỗi chiều khoảng 3 bước chân, tưới đều chế phẩm lên mỗi lớp phân rắc đã rải, nếu khô thì tưới thêm nước, lượng nước kể cả nước dùng để tưới lên chế phẩm từ 1 nửa ô zoa đến 2 ô zoa, tùy thuộc vào rác ướt hay rác khô, sau mỗi lớp cần dẫm hoặc nén chặt,cứ tiếp tục từng lớp như thế cho đến khi hoàn thành. 

Các bước ủ phân tại hộ gia đình 

         Bước 5: Che phủ và bảo quản: Sau khi ủ xong, nên đậy đóng ủ bằng bạt hoặc nilong, để bảo đảm tốt hơn và tránh ánh nắng trực tiếp, nên che thêm tấm che bằng lá hoặc mái lợp.Vào mùa đông phải che đậy kỹ để nhiệt độ đống ủ phải duy trì ở mức từ 40- 50 độ C.

Che phủ và bảo quản ủ phân tại hộ gia đình 

Bước 6: Đảo đều và bổ sung nước, không khí: Sau khi ủ vài ngày nhiệt độ của đống ủ tăng lên khoảng 40- 50 độ C, nhiệt độ này làm cho nguyên liệu ủ bị khô và không khí cần cho hoạt động của vi sinh vật cũng ít dần, vì vậy cứ khoảng từ 7- 10 ngày tiến hành kiểm tra, đảo trộn, nếu nguyên liệu khô thì đổ thêm nước.Tùy theo loại nguyên liệu mà thời gian ủ khác nhau.

Phân hữu cơ có thể sử dụng để thay thế cho 20 – 30 % lượng phân hóa học hàng năm mang lại hiệu quả kinh tế rất cao và đạt hiệu quả lâu dài trong việc cải tạo và giữ gìn chất đất trong nông nghiệp.

Tùy theo nhu cầu của từng loại cây trồng và nguyên liệu sẵn có thể chọn lựa các nguyên liệu để ủ phân khác nhau.

Người viết tin: Nông Thậm